“พันหนึ่งราตรี” หรือที่บางคนอาจรู้จักกันในชื่อ “อาหรับราตรี” เป็นชุดเทพนิยายและนิทานพื้นบ้านในแถบตะวันออกกลางไปจนถึงเอเชียใต้ ถูกรวบรวมขึ้นเป็นภาษาอารบิคในช่วงยุคทองของอิสลาม (ประมาณกลางศตวรรษที่ 7 ถึงกลางศตวรรษที่ 13) ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่เชื่อกันว่าดินแดนในแถบนี้มีความเจริญรุ่งเรืองมาก เป็นศูนย์กลางทั้งทางด้านการค้าและศิลปวิทยาการ ทำให้มีผู้คนหลั่งไหลเข้ามาในดินแดนแห่งนี้มากมายหลากหลายเชื้อชาติ แต่ละเชื้อชาติที่เดินทางเข้ามาก็จะมีการเล่านิทานพื้นบ้านรวมถึงการเดินทางของตนให้ชาวบ้านแถบนี้ฟัง จนเกิดเป็นนิทานที่เล่ากันแบบปากต่อปากเป็นภาษาอารบิคชื่อว่าอัลฟ เลย์ลา วา เลย์ลา (ALF LAYLA wa-LAYLA) ในที่สุด
อัลฟ เลย์ลา วา เลย์ลา เป็นคำภาษาอารบิคหมายถึง “หนึ่งพันกับอีกหนึ่งคืน” ได้นำเอาเรื่องเล่าที่มีอยู่มากมายในขณะนั้นมาผูกกันขึ้นเป็นนิทานเรื่องใหม่ในรูปแบบของนิทานซ้อนนิทาน โดยสร้างเรื่องราวให้พระเจ้าซาห์เรียร์ทรงมีความแค้นกับสตรี เพราะพระมเหสีนอกใจไปคบชู้กับทาสผิวดำ จึงได้สาบานกับตัวเองไว้ว่าเมื่อร่วมเรียงเคียงหมอนกับสตรีใดในชั่วข้ามคืนก็จะทรงสังหารนางเสียในวันรุ่งขึ้น
เหตุการณ์ดำเนินไปเช่นนี้สามปี จนกระทั่งนางซาห์ราซัด ลูกสาวของมหาอำมาตย์เอกทนไม่ไหวกับการกระทำของพระเจ้าซาห์เรียร์ที่นำหญิงสาวในเมืองมาบำเรอแล้วประหารทิ้ง จึงขออาสาถวายตัวเพื่อหยุดยั้งการเข่นฆ่านี้ ทุกคืนนางซาห์ราซัดจะเล่านิทานให้พระเจ้าซาห์เรียร์กับน้องสาวของนางชื่อดุนยาซัดฟัง และตั้งใจจะหยุดเรื่องเอาไว้ในตอนสำคัญๆ เมื่อถึงเวลารุ่งสางพอดี ทำให้พระเจ้าซาห์เรียร์ไม่อาจหักใจประหารชีวิตนางได้เพราะต้องการฟังนิทานต่อในคืนถัดไป นิทานที่นางซาห์ราซัดเล่าให้พระเจ้าซาห์เรียร์ฟังมาตลอดถึงหนึ่งพันกับอีกหนึ่งคืนนี้เองคือเรื่องราวที่รวบรวมขึ้นจากเรื่องเล่ามากมายเหล่านั้น
นิทานพันหนึ่งราตรีเริ่มเข้ามาเป็นที่รู้จักในทวีปยุโรปครั้งแรกตอนช่วงปลายยุคกลางในประเทศอิตาลี โดยพวกนักเดินทางสมัยนั้นเป็นผู้นำนิทานบางเรื่องเข้ามาเล่าขานต่อๆ กัน แต่กว่าที่นิทานพันหนึ่งราตรีทั้งเรื่องจะได้รับการบันทึกเป็นลายลักษณ์
อักษรก็ต้องรอจนถึงศตวรรษที่ 18 โดยฌ็อง อองตวน กาลแลนด์ (Jean Antoine Galland) นักวิชาการและนักเดินทางชาวฝรั่งเศสเป็นผู้แปลเอาไว้รวมทั้งหมดสิบสองเล่ม ชื่อว่า “Les Mille et une nuits, contes arabes traduits en français” (พันกับหนึ่งราตรี, นิทานอาหรับแปลเป็นภาษาฝรั่งเศส) ในผลงานของกาลแลนด์นี้มีนิทานซึ่งไม่เคยปรากฏอยู่ในต้นฉบับภาษาอารบิคชิ้นไหนมาก่อนเลยรวมอยู่ด้วยจำนวนหนึ่ง เช่น อลาดินกับตะเกียงวิเศษ, อาลีบาบากับโจรสี่สิบคน โดยกาลแลนด์บอกว่าเขาได้ยินนิทานเหล่านี้มาจากนักเล่านิทานชาวซีเรียนในอเล็บโป
จากนั้นด้วยความที่พวกนักวิชาการต้องการค้นหารูปแบบที่สมบูรณ์และเป็นต้นตำรับของนิทานพันหนึ่งราตรี พวกเขาจึงเลือกค้นคว้าเพิ่มเติมจากต้นฉบับปรับปรุงใหม่ของอียิปต์ ซึ่งต่อมาได้กลายเป็นฉบับ “มาตรฐาน” ของเทพนิยายชุดนี้ ฉบับแปลชิ้นแรกๆ ที่แปลออกมาจากต้นฉบับชุดดังกล่าว เช่น ผลงานของเอ็ดเวิร์ด เลน (Edward Lane) ถูกตัดทอนบางส่วนที่ไม่เหมาะสมออก เนื่องจากเกี่ยวข้องกับเรื่องเพศและขัดกับกฎหมายยุควิกตอเรียนในสมัยนั้นอย่างรุนแรง ฉบับแปลแบบสมบูรณ์ไม่ถูกตัดทอนเลยชิ้นแรกเป็นผลงานของจอห์น เพย์น (John Payne) กวีและนักแปลชาวอังกฤษออกมาในปี ค.ศ. 1882 ส่วนฉบับแปลภาษาอังกฤษที่น่าจะได้รับความนิยมมากที่สุดในหมู่นักอ่านทั่วไป เป็นผลงานการแปลและรวบรวมของเซอร์ริชาร์ด ฟรานซิส เบอร์ตัน (Sir Richard Francis Burton) ในปี ค.ศ. 1885
0 ความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น