ใครๆ หลายคนมักสงสัยว่า ตะวันออกกลาง คือที่ไหน อยู่ตรงไหนบนแผนที่โลก ทำไมเราถึงได้ยินชื่อนี้ในข่าวทางโทรทัศน์หรือหน้าหนังสือพิมพ์บ่อยๆ? และมีความสำคัญอย่างไร แล้วทำไมถึงเรียกว่า “ตะวันออกกลาง”
ตะวันออกกลาง คือ ดินแดนที่ตั้งอยู่ระหว่างทวีปยุโรป เอเชีย และแอฟริกา ครอบคลุมอาณาบริเวณกว้างขว้างตั้งแต่ภาคเหนือของทวีปแอฟริกา ชายฝั่งตะวันออกของทะเลเมดิเตอเรเนียน หรือที่เรียกว่า พระจันทร์เสี้ยวอันอุดมสมบูรณ์ (Fertile Crescent) และบริเวณคาบสมุทรอาระเบีย รวมถึงดินแดนรอบอ่าวเปอร์เซีย อย่างไรก็ตามเรื่องอาณาเขตที่แน่นอน ยังคงเป็นที่ถกเถียงกันจนถึงปัจจุบัน
ภูมิภาคนี้เดิมถูกเรียกว่า ตะวันออกใกล้? หรือ Near East จากประเทศมหาอำนาจตะวันตก ด้วยเหตุที่เป็นดินแดนแรกที่พบก่อนในการเดินทางไปยังตะวันออก
ต่อมาในปี ค.ศ. 1902 ดินแดนแห่งนี้ได้ถูกเรียกว่า ตะวันออกกลาง หรือ Middle East เป็นครั้งแรกโดยนักยุทธศาสตร์ทหารเรือชาวอเมริกัน ชื่อ Captain Alfred Thayer Mahan ซึ่งเขียนลงในบทความ The Persian Gulf and International Relations โดย Mahan มองว่าการเรียกดินแดนนี้ว่า Near East ไม่ครบถ้วนเพราะไม่ครอบคลุมดินแดนทั้งหมดและยังเป็นมุมมองที่ยึดติดกับความเป็นยุโรปและประเทศตะวันตก (Eurocentric) มากเกินไป การใช้คำว่า Middle East มีความเหมาะสมมากกว่า ประกอบกับเป็นดินแดนที่อยู่กึ่งกลางระหว่างสองอารยธรรมและเป็นจุดเชื่อมต่อระหว่างสามทวีปอีกด้วย
ความสำคัญของภูมิภาคตะวันออกกลางนั้นมีอยู่หลายมิติ ในด้านการเมือง ภูมิภาคตะวันออกกลางเป็นจุดยุทธศาสตร์ที่สำคัญเป็นที่ต้องการของจักรวรรดิและมหาอำนาจ และยังเป็นทั้งชนวนและสนามรบของสงครามและความขัดแย้งที่สำคัญหลายครั้ง เช่น สงครามอ่าวเปอร์เซียครั้งที่ 1 และ 2 และความขัดแย้งอิสราเอลและปาเลสไตน์ที่ยังยืดเยื้อมาถึงปัจจุบัน
ในมิติด้านเศรษฐกิจ ภูมิภาคตะวันออกกลางมีความโดดเด่นทั้งที่ตั้งที่เป็นเส้นทางคมนาคมสำคัญในการเดินทางติดต่อค้าขายระหว่างตะวันตกกับตะวันออก และที่สำคัญเป็นดินแดนที่มีความอุดมสมบูรณ์ในทรัพยากรธรรมชาติที่มีค่า คือ น้ำมัน ซึ่งเป็นปัจจัยที่จำเป็นและสำคัญในระบบเศรษฐกิจในปัจจุบัน
ในมิติด้านสังคม ภูมิภาคนี้เป็นแหล่งกำเนิดอารยธรรมโบราณที่สำคัญ คือ อารยธรรมลุ่มแม่น้ำไทกริส-ยูเฟรทิส หรืออารยธรรมเมโสโปเตเมีย และยังเป็นแหล่งกำเนิดศาสนาที่สำคัญของโลก คือ ศาสนาคริสต์ อิสลามและยูดาย ?นอกจากนี้ชาวตะวันออกกลางส่วนใหญ่มีเชื้อสายอาหรับ หากไม่นับรวมชาวเปอร์เซียจากอิหร่าน ชาวเติร์กจากตุรกีและชาวยิวในอิสราเอล
กระทรวงการต่างประเทศได้ให้ความสำคัญกับภูมิภาคนี้โดยตั้งขึ้นเป็นกองตะวันออกกลาง ภายใต้การดูแลของกรมเอเชียใต้ ตะวันออกกลางและแอฟริกา ซึ่งแบ่งภูมิภาคตะวันออกกลางโดยใช้ลักษณะทางภูมิศาสตร์ผสมกับความเชื่อมโยงของความสัมพันธ์และประเด็นปัญหาต่างๆ โดยดูแลประเทศ กาตาร์ คูเวต จอร์แดน ซาอุดีอาระเบีย ซีเรีย ตูนิเซีย บาห์เรน มอริเตเนีย โมร็อกโก เยเมน ลิเบีย เลบานอน อิรัก อิหร่าน อิสราเอล อียิปต์ แอลจีเรีย โอมาน สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ ?และปาเลสไตน์
สำหรับผู้ที่สนใจเกี่ยวกับ “ตะวันออกกลาง” ในด้านต่างๆ สามารถเปิดข้อมูลรายประเทศได้ที่ http://sameafca.flipbooksoft.com/th/country/middle-east/ หรือสามารถสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมมาได้ที่ sameafcainfo@mfa.go.th
โดย ชวลิต กรัษนัยรวิวงค์
กองตะวันออกกลาง กระทรวงการต่างประเทศ
0 ความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น